Antimisbruikbepaling: fiscus teruggefloten inzake kapitaalvermindering

29.11.2021

Wij leven in België met zijn allen in een rechtsstaat. Deze is gestoeld op enkele fundamentele rechten en plichten, vastgelegd in de Grondwet. Eén van deze beginselen is het legaliteitsbeginsel. In fiscale zaken betekent dit dat u enkel belastingen moet betalen indien dit door een wet is bepaald.

Minst belaste weg

Dit verklaart het recht op de zogenaamde “keuze voor de minst belaste weg”: als u erin slaagt om, desnoods via een omweg, een bepaalde handeling lager of niet te laten belasten, dan is dat prima zolang u er alle gevolgen van aanvaardt. In jargon heet dit “belastingontwijking”. Dit is niet te verwarren met “belastingontduiking”. Dit laatste is het bewust niet naleven van de wet, gelijkgesteld aan fraude en strafbaar.

 

Antimisbruikbepaling

Er is al geruime tijd een beweging in de fiscaliteit die ook “belastingontwijking” wil aanpakken. De Belgische wetgever heeft de fiscus hierbij een handje geholpen door een algemene antimisbruikbepaling in de fiscale wetten in te schrijven (art. 344 WIB).  Hiermee komt het recht op de “keuze voor de minst belaste weg” op losse schroeven te staan. De fiscus kan ingrijpen als de belastingplichtige zich door één of meer handelingen in een fiscaal gunstige positie manoeuvreert die in strijd is met de doelstelling van één of meer bepalingen uit de fiscale wetgeving. Dat is (in de meeste gevallen) zo sinds 2012.

 

Wanneer is er fiscaal misbruik?

Over de invulling van deze antimisbruikbepaling kan veel gezegd worden. Zo is het maar de vraag wat de doelstelling is van veel fiscale bepalingen. Naar mijn mening kan er bijvoorbeeld van fiscaal misbruik in regel geen sprake zijn ingeval de belastingplichtige gebruik maakt van een fiscaal gunstige(re) regeling die in de wetten is ingeschreven. Want hoe kan iets in strijd zijn met de fiscale wet als men de wet gewoon toepast?

Zo ziet de fiscus het echter meestal niet. Een bekend voorbeeld is de fiscale discussie over de behandeling van kapitaalverminderingen. Ondanks het gegeven dat de fiscale behandeling van kapitaalverminderingen duidelijk in de wet is bepaald, past de Administratie in een aantal gevallen de antimisbruikbepaling toe om deze te “herkwalificeren” in een (zwaarder belast) dividend.

 

Inwerkingtreding en kapitaalverminderingen

In een dergelijke discussie over de fiscale behandeling van een kapitaalvermindering is recent het doek gevallen. Waar ging het over? Een belastingplichtige had de aandelen van zijn werkvennootschap in natura ingebracht in een holdingvennootschap vóór de inwerkingtreding van de huidige antimisbruikbepaling. Tot 31 december 2016 leidde dergelijke inbreng tot de vorming van een fiscaal erkend kapitaal in hoofde van de holdingvennootschap. Overigens was wel discussie mogelijk of de inbreng zelf belastbaar was als divers inkomen onder toepassing van art. 90,9° WIB. Hiervoor vroegen veel belastingplichtigen vooraf een goedkeuring via de rulingprocedure.

Op een later moment besliste de holding om het kapitaal aan de aandeelhouder terug te betalen. Ook dat kon, tot 31 december 2017, in het verleden volledig belastingvrij op basis van de bepalingen van art. 18, eerste lid, 2° WIB.

Sinds 2018 is de regeling aangepast maar vaak is een kapitaalvermindering ook nu nog fiscaal erg voordelig!

Dit fiscale scenario irriteerde de fiscus. Zij oordeelde dat de kapitaalvermindering op basis van de antimisbruikbepaling beschouwd moet worden als een dividend. Dividenden zijn momenteel in regel belast tegen 30% roerende voorheffing.

Waarom oordeelde de Administratie aldus? Reden was dat zij de inbreng van aandelen van de werkmaatschappij in de holding en de (jaren later) doorgevoerde kapitaalvermindering door de holding als één geheel zag dat een fiscaal misbruik vormt. Ingeval de werkmaatschappij zelf haar vermogen had uitgekeerd zonder tussenkomst van de holding, had zij belastbare dividenden moeten uitkeren.

De belastingplichtige was het hiermee niet eens. Zij wierp onder meer op dat het eerste stuk van het verhaal (de inbreng in de holding) al gebeurd was vóór er sprake was van de huidige antimisbruikbepaling!

Dit vormde volgens de fiscus geen probleem: het is voldoende dat het geheel van verrichtingen voltooid is na de inwerkingtreding van de antimisbruikbepaling.

Elke jurist zal zeggen dat dit een schending is van het legaliteitsbeginsel. Een belastingplichtige moet zich toch van bij aanvang van zijn handelingen kunnen vergewissen van de fiscale gevolgen van zijn handelingen. Het Hof van Cassatie springt de belastingplichtige nu bij. Vorige week heeft het geoordeeld dat de antimisbruikbepaling maar toepassing kan vinden als alle beoordeelde verrichtingen dateren van na de inwerkingtreding ervan.

 

Misbruik…door wie?

Voor veel dossiers creëert dit nu duidelijkheid. Maar eigenlijk is dit verhaal de waanzin nabij. Het spreekt toch voor zich dat een fiscaal nadelige wet niet retroactief kan worden toegepast. Hopelijk erkent de Administratie snel haar fout en onderschrijft zij het oordeel van het Hof van Cassatie.

Bovendien betreft dit verhaal maar één aspect van de antimisbruikbepaling. In de praktijk wordt deze door de Administratie in veel gevallen roekeloos toegepast, zonder respect voor het legaliteitsbeginsel. Misbruik van antimisbruik als het ware.

 

Respect en een oproep

Graag druk ik mijn respect uit voor de (fiscale) rechters die een correcte controle uitoefenen op de uitwassen van de uitvoerende macht. Dit is meer en meer nodig nu de Administratie steeds vaker circulaires uitvaardigt die in strijd zijn met de wet en gevestigde rechtspraak.

Bovendien roep ik de politici van ons land op om erover te waken dat de wetgevende macht in ons land en in de internationale instellingen zijn rol blijft spelen. Hoed u voor populisme omtrent fiscaliteit. Ja, iedereen moet een correcte fiscale bijdrage leveren, maar regel dit in een duidelijke wetgeving die geen ruimte laat voor misbruik door de belastingplichtige. Dan kan de fiscale administratie haar rol correct spelen om te waken over de toepassing van deze wet zonder zich te laten verleiden tot een ongeoorloofde uitbreiding ervan.

Wenst u graag meer te weten te komen over dit dossier? Contacteer onze adviseurs en we helpen u graag verder.

Gepubliceerd door Gert De Greeve

Een andere vraag omtrent dit thema?

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
© Van Havermaet 2024

Wij maken gebruik van cookies of gelijkaardige technologieën (bv. pixels of sociale media plug-ins) om o.a. uw gebruikservaring op onze website zo optimaal mogelijk te maken. Daarnaast wensen wij analyserende en marketing cookies te gebruiken om uw websitebezoek persoonlijker te maken, gerichte advertenties naar u te verzenden en om ons meer inzicht te geven in uw gebruik van onze website.

Gaat u ermee akkoord dat we cookies gebruiken voor een optimale websitebeleving, opdat wij onze website kunnen verbeteren en om u te kunnen verrassen met advertenties? Bevestig dan met "OK".

Wenst u daarentegen specifieke voorkeuren in te stellen voor verschillende soorten cookies? Dat kan via onze cookie policy. Wenst u meer uitleg over ons gebruik van cookies of hoe u cookies kan verwijderen? Lees dan onze cookie policy.