Nieuw familiaal vermogensrecht op komst?
Ons familiaal vermogensrecht stamt uit de tijd van Napoleon en is dus niet meer aangepast aan de hedendaagse noden, maatschappelijke evoluties en gezinssituaties. Een nieuw familiaal vermogensrecht dringt zich dan ook op, zowel op het vlak van erfrecht als op het vlak van relatievermogensrecht.
De federale regering heeft aangekondigd hiervan werk te zullen maken. Er liggen al meerdere jaren voorstellen op tafel die normaliter in 2017 zullen uitmonden in concrete wetgeving.
EEN EENVOUDIGER EN VRIJER ERFRECHT
De hervorming van het erfrecht is voornamelijk gericht op meer flexibiliteit en keuzevrijheid voor de erflater. Daarnaast wil de wetgever een zekere familiale solidariteit behouden en het erfrecht in lijn brengen met internationale tendensen.
Reservataire erfgenamen blijven bestaan, maar meer vrijheid
Het principe dat bepaalde erfgenamen altijd een minimum deel van de nalatenschap moeten krijgen, blijft behouden, maar krijgt een andere invulling.
Op dit ogenblik bestaan er drie categorieën erfgenamen die over een beschermd minimum erfdeel van de nalatenschap beschikken: kinderen, ouders (indien er geen afstammelingen bestaan) en de langstlevende echtgenoot.
De reserve van de ouders zal vervallen. Zij wordt vervangen door een onderhoudsverplichting ten laste van de erfgenamen indien ze behoeftig zijn.
Belangrijker nog is de grotere beschikkingsvrijheid van de erflater indien hij kinderen heeft. Het voorstel bepaalt dat de erflater vrij over de helft van zijn nalatenschap kan beschikken ongeacht het aantal kinderen dat hij heeft.
Tot slot zal de reserve van de langstlevende echtgenoot wijzigen, al is het nog niet helemaal duidelijk wat hiermee zal gebeuren. Wel staat vast dat de langstlevende echtgenoot minimum het vruchtgebruik op de gezinswoning moet erven.
Schenkingen op eenzelfde manier gewaardeerd
In ons huidige recht worden schenkingen van roerende en onroerende goederen op een verschillende manier gewaardeerd bij overlijden. Voor roerende goederen wordt gekeken naar de dag van de schenking en voor onroerende goederen de dag van het overlijden. Dit heeft meer dan eens aanleiding gegeven tot familiale ruzies. De technische bepalingen hieromtrent zullen vereenvoudigd en geüniformeerd worden, hetgeen wij alleen maar kunnen bejubelen. Concreet wordt de waarde van alle schenkingen vastgeklikt op een bepaald tijdstip, ongeacht het type schenking. Dat tijdstip wordt de dag van de schenking. Die waarde wordt vervolgens geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden.
Erfovereenkomsten niet langer verboden
Daarnaast wordt het verbod op erfovereenkomsten versoepeld. Op dit ogenblik geldt een algemeen verbod om overeenkomsten te sluiten over een toekomstige nalatenschap. In de toekomst zou dit wel kunnen. Dit is een goede zaak. Conflicten tussen erfgenamen kunnen hierdoor vermeden worden. De familie kan een oplossing op maat uitwerken voor bijv. stiefkinderen, zorgkinderen, de overdracht van familiale ondernemingen, … .
Nieuwe mogelijkheden voor zorgkinderen
Sommige kinderen hebben blijvende begeleiding nodig. Ouders van zorgkinderen kunnen een patrimoniale regeling uitwerken die continuïteit waarborgt, ook na hun overlijden.
De wetgeving is vandaag echter weinig flexibel. In de toekomst zal u een en ander beter kunnen uitwerken door middel van een private stichting en/of bewindsclausules. Ook wordt er gedacht aan een mogelijkheid om het voorbehouden erfdeel in schijven uit te keren aan het zorgkind.
EEN SOLIDAIR RELATIEVERMOGENSRECHT
Naast het erfrecht zijn er een aantal voorstellen gelanceerd inzake het huwelijks- en relatievermogensrecht. De nadruk ligt op solidariteit binnen het huwelijk en een betere bescherming van samenwonenden.
Nieuw huwelijksvermogensstelsel
Men denkt eraan om naast het wettelijk stelsel en het stelsel van zuivere scheiding van goederen een nieuw soort huwelijksvermogensstelsel in te voeren, met name een stelsel van scheiding van goederen met verrekening van aanwinsten. De autonomie van de echtgenoten staat centraal, maar voorziet in een vorm van solidariteit ingeval van beëindiging van het huwelijk.
Wettelijk kader voor buitenechtelijke samenwoning
Tot slot wil men ook voor samenwonenden een wettelijk kader creëren met betrekking tot de vermogensrechten en –plichten. In tegenstelling tot vandaag zal het regime van de wettelijke samenwoning enkel mogelijk zijn indien er sprake is van een intieme relatie.
De regel dat de langstlevende wettelijk samenwonende partner het vruchtgebruik erft over gezinswoning en huisraad blijft behouden.
CONCLUSIE
De voorstellen tot modernisering van het familiaal vermogensrecht zijn een stap in de goede richting.
Het is nu nog even wachten tot deze voorstellen worden omgezet in wetgeving.
Indien u hier meer informatie over wenst, aarzel dan niet om contact op te nemen met onze Vermogensarchitecten.
Publicatiedatum: 19 januari 2017