Successieplanning optimaliseren binnen de familiale vennootschap

25.10.2016

Oskaar overweegt om een beleggingsportefeuille aan zijn zoon Kevin en kleindochter Marie te schenken, maar vreest dat zij niet verstandig met de gelden zullen omgaan. Het zou dan ook verschrikkelijk zijn als Oskaar zijn zuurverdiende centjes daardoor in het niets zouden verdwijnen. Het angstzweet breekt hem uit bij de gedachte alleen al… Hoe kunt u uw successieplanning optimaliseren binnen de context van een familiale vennootschap?

Vrees niet, Oskaar! Je kan wel degelijk jouw successieplanning optimaliseren en verder leven met een gerust gemoed. Er bestaan verschillende remedies die veel van je bekommernissen zullen verhelpen. Aan een schenking kunnen namelijk verscheidene voorwaarden, lasten en modaliteiten gekoppeld worden.

ANGST VOOR VERSPILLING

Zoonlief Kevin is verzot op dure wagens en wil met het geld dat hij krijgt van zijn vader een glimmende rode Ferrari aanschaffen om rond te toeren.

Remedie 1 – vervreemdingsverbod: Deze clausule verbiedt Kevin om het geschonken vermogen te vervreemden zonder de voorafgaande, uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van Oskaar. Een vervreemdingsverbod is ook beperkt in tijd, vaak valt het samen met het leven van de schenker.

Remedie 2 – oprichting controlevehikel: Oskaar kan voorafgaand aan een schenking zijn goederen inbrengen in een eenvoudig controlevehikel, bijvoorbeeld een burgerlijke maatschap of een stichting. In ruil voor deze inbreng worden delen of certificaten uitgegeven. Die delen of certificaten kan Oskaar vervolgens schenken aan zoon Kevin, al dan niet met een restschenking aan zijn kleindochter Marie. Indien Oskaar als zaakvoerder of bestuurder van de controlestructuur benoemd wordt, kan hij ook na de schenking controle over deze goederen blijven behouden zolang hij leeft.

Remedie 3 – het bewind: De appel valt helaas niet ver van de boom want ook kleindochter Marie heeft grootse plannen met opa’s geld. Zij wil haar zestiende verjaardag gaan vieren in Saint-Tropez om de dag nadien te gaan shoppen in de duurste boetieks. Marie heeft namelijk een zwak voor dure handtassen.

Ook hiervoor heeft Oskaar een geschikte remedie voorhanden, namelijk het bewind. Een bewindsclausule zorgt ervoor dat een door Oskaar aangewezen bewindvoerder exclusief handelingsbevoegd wordt en optreedt als vertegenwoordiger van Marie. Zij blijft wel eigenaar van het vermogen, maar kan er gedurende het bewind niet zelf over beschikken.

ANGST VOOR DE KOUDE KANT

Kevin is kort na hun kennismaking  halsoverkop gehuwd met Katrien. Oskaar denkt dat zijn schoondochter enkel uit is op het familiefortuin. Hij vreest dat ze haar tanden in het geschonken vermogen zal proberen te zetten.

Remedie 1 – uitsluitingsclausule: Een uitsluitingsclausule voorkomt dat Kevin het geschonken vermogen in de huwgemeenschap kan inbrengen. Oskaar kan best bedingen dat ook de vruchten van dat geschonken vermogen eigen moeten blijven. Doet hij dat niet, vallen de inkomsten automatisch in de gemeenschap. De uitsluitingsclausule is enkel beperkt tot de hypothese van echtscheiding, maar kan uitgebreid worden tot de hypothese van overlijden van de begiftigde. Belangrijk is wel dat deze clausule geen bescherming biedt tegen het reservataire erfrecht van de langstlevende echtgenoot. Dit impliceert dat bij overlijden van Kevin ook de geschonken goederen zullen vererven. Daardoor krijgt Katrien het vruchtgebruik en Marie, hun dochter, de blote eigendom over het geschonken vermogen.

Remedie 2 – beding van terugkeer bij overlijden Kevin: Als Kevin zou overlijden, biedt het beding van terugkeer de mogelijkheid om de schenking ongedaan te maken. Oskaar heeft met andere woorden de keuze om de geschonken goederen terug te nemen. Op die manier komt het vermogen niet in Kevins nalatenschap terecht en kan schoondochter Katrien (maar ook Marie weliswaar) er geen aanspraak op maken.

Remedie 3 – fideï-commis de residuo, ook wel restschenking genoemd: Dit beding impliceert een dubbele schenking, waarbij de schenker vastlegt aan wie (het restant van) de geschonken goederen moeten toekomen na het overlijden van de eerste begunstigde. Het werkt als volgt: Oskaar schenkt een beleggingsportefeuille aan Kevin, met restschenking aan zijn kleindochter Marie. Kevin is de bezwaarde en Marie de verwachter. Bij overlijden van Kevin, zal het restant van de geschonken goederen, ingevolge de restschenking, aan Marie toekomen. Aangezien de geschonken goederen geen deel uitmaken van Kevin zijn nalatenschap, zal schoondochter Katrien hier wederom geen aanspraak op kunnen maken, maar uiteindelijk dus bij kleindochter Marie terechtkomen zoals Oskaar dit altijd heeft gewenst.

Remedie 4 – uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot: Het ouderlijk gezag geeft ouders het recht om goederen van hun minderjarige kinderen te beheren alsook daar het genot van te hebben. Dit ouderlijk genotsrecht strekt zich echter niet uit over de goederen die aan het kind werden geschonken of gelegateerd onder het uitdrukkelijk beding dat de ouders daarvan niet het genot zullen hebben. Ten gevolge van dit beding zou Katrien haar ouderlijk vruchtgenot niet kunnen laten gelden ten aanzien van de goederen die de minderjarige Marie heeft gekregen van haar grootvader. Dit beding kan eventueel gekoppeld worden aan een bewindsclausule, zoals eerder al aangehaald.

ANGST OM BEROOID ACHTER TE BLIJVEN

In de volksmond zegt men wel eens: “Je moet je niet uitkleden voor het slapengaan”. Oskaar wil wel schenken aan zijn (klein)kinderen, maar niet te veel. Hij wil voldoende overhouden om van zijn welverdiende pensioen te kunnen genieten.

Remedie 1 – voorbehoud van vruchtgebruik: Door middel van dit beding krijgt zoon Kevin de blote eigendom, terwijl Oskaar het zakelijke recht van vruchtgebruik behoudt. Op die manier heeft Oskaar voor de rest van zijn leven recht op de vruchten van het geschonken vermogen. Het begrip ‘vruchten’ is zeer ruim en heeft o.a. betrekking op dividenden, interesten en huurgelden.

Remedie 2 – schenken met een financiële last: Oskaar kan ook de volle eigendom van zijn vermogen schenken onder voorbehoud van een financiële last. Op basis van dit beding kan Oskaar Kevin verplichten om hem jaarlijks een bepaald bedrag te betalen.

Remedie 3 – last om te verzorgen: Een verzorgingsbeding verplicht de begiftigde om de schenker in zijn levensonderhoud en verzorging te voorzien. Dit kan de vorm aannemen van financiële steun, maar evenzeer van het daadwerkelijk in huis nemen van de schenker. Op die manier is Oskaar er zeker van dat hij niet verweesd, onverzorgd en alleen zal achterblijven. Indien er meerdere kinderen zijn en één kind neemt een bejaarde ouder in huis, kan men hiervoor ook een zorgovereenkomst opstellen.

ANGST OM DE TOUWTJES UIT HANDEN TE GEVEN

Over de jaren heen heeft Oskaar een succesvolle carrière opgebouwd, en daarmee een mooi vermogen gepaard. Oskaar voelt zich nog niet klaar om nu al definitief en onherroepelijk afstand te doen van zijn vermogen. Hij wil de touwtjes in handen houden zolang hij leeft.

Remedie – oprichting controlevehikel: Ook voor dit syndroom is de oprichting van een burgerlijke maatschap of een stichting de ideale oplossing. Immers wanneer  Oskaar als zaakvoerder/bestuurder benoemd wordt, blijft hij ook na de schenking aan het roer  staan wat betreft zijn vermogen. Desgevallend kan er een opvolgend, externe zaakvoerder door Oskaar worden aangesteld, die zelfs na zijn overlijden het vermogen zal beheren.

Tot hier enkele remedies voor vaak voorkomende kwellingen bij schenkers. “Het enige wat we moeten vrezen, is de angst op zich”. Dit geldt eigenlijk altijd, maar ook in het kader van een schenking. Oskaar mag zich niet laten leiden door zijn bekommernissen, want angst is altijd een slechte raadgever. Een goede adviseur neemt echter angsten weg en zorgt voor gemoedsrust.

Successieplanning optimaliseren? Contacteer ons!

Voor de laatste stand van zaken over het optimaliseren van uw successieplanning, kunt op terecht bij onze gespecialiseerde adviseurs. Contacteer ons voor gedetailleerde info en advies.

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
© Van Havermaet 2024

Wij maken gebruik van cookies of gelijkaardige technologieën (bv. pixels of sociale media plug-ins) om o.a. uw gebruikservaring op onze website zo optimaal mogelijk te maken. Daarnaast wensen wij analyserende en marketing cookies te gebruiken om uw websitebezoek persoonlijker te maken, gerichte advertenties naar u te verzenden en om ons meer inzicht te geven in uw gebruik van onze website.

Gaat u ermee akkoord dat we cookies gebruiken voor een optimale websitebeleving, opdat wij onze website kunnen verbeteren en om u te kunnen verrassen met advertenties? Bevestig dan met "OK".

Wenst u daarentegen specifieke voorkeuren in te stellen voor verschillende soorten cookies? Dat kan via onze cookie policy. Wenst u meer uitleg over ons gebruik van cookies of hoe u cookies kan verwijderen? Lees dan onze cookie policy.