Kapitaalvermindering na toepassing van het gunstregime voor familiale vennootschappen: Cassatie fluit Vlabel definitief terug

15.01.2025

Vlaanderen kent vandaag een gunstregime voor familiale vennootschappen. Dit gunstregime maakt het mogelijk om aandelen van een familiale vennootschap te schenken of te laten vererven aan verlaagde tarieven. Aan de toepassing van dit gunstregime zijn evenwel enkele voorwaarden verbonden. De sanctie voor het niet naleven van deze voorwaarden bestaat in de betaling van een naheffing van de normaal verschuldigde schenk- of erfbelasting. Het is specifiek de berekening van deze naheffing waar het Hof van Cassatie zich recent over heeft uitgesproken.

Korte recap: het gunstregime voor familiale vennootschappen

In principe bedraagt de schenkbelasting bij een schenking van roerende goederen 3% of 7%, afhankelijk van de verwantschap tussen de schenker en de begiftigde. Bij een overlijden lopen de progressieve tarieven in de erfbelasting op tot 27% (in rechte lijn en tussen partners) of zelfs 55% (tussen anderen). In tegenstelling tot het voorgaande, maakt de toepassing van het gunstregime het mogelijk om aandelen van een familiale vennootschap te schenken aan 0% of te erven aan een vlak tarief van 3% of 7%.

Om in aanmerking te komen voor het gunstregime moet de vennootschap niet alleen kwalificeren als een familiale vennootschap op het moment van de schenking/het overlijden (voorwaarden tot verkrijging). Er gelden ook bepaalde continuïteitsvoorwaarden gedurende een periode van 3 jaar daarna:

  1. Behoud van een activiteit;
  2. Behoud van kapitaal (voor kapitaalloze vennootschappen mag het eigen vermogen gedurende drie jaar niet dalen door uitkeringen of terugbetalingen, tot onder het bedrag van de inbrengen)
  3. Behoud van een zetel in de Europese Economische Ruimte (EER);
  4. Opmaak en neerlegging van een (geconsolideerde) jaarrekening.

Bij niet-naleving van één van deze voorwaarden zal de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) een naheffing toepassen ten belope van de normaal verschuldigde schenkbelasting resp. erfbelasting.

Berekeningswijze ‘evenredige’ naheffing bij het doorvoeren van een kapitaalvermindering binnen de drie jaar: de visie van Vlabel en het hof van beroep

Het is specifiek de schending van de voorwaarde tot behoud van kapitaal en de berekening van de naheffing wat stof tot discussie is. In een eerder artikel stonden we reeds uitgebreid stil bij de huidige visie van Vlabel enerzijds en de visie van het hof van beroep te Gent anderzijds. Een korte herhaling van het cijfervoorbeeld verduidelijkt het verschil tussen beide zienswijzen:

Arthur wenst 30% van de aandelen van zijn familiale vennootschap (t.w.v. € 3.500.000) te schenken aan zijn kinderen. Ingevolge de toepassing van het gunstregime kan hij dit doen aan een tarief van 0% schenkbelasting. Binnen de 3 jaar na de schenking daalt het kapitaal in de vennootschap evenwel van € 6.300.000 naar € 300.000 (= vermindering van 95,24%).

Vlabel berekent de naheffing als volgt: 3% op 95,24% van de waardering van de geschonken aandelen (€ 3.500.000). Dit komt neer op een bedrag van € 100.000.

Het hof van beroep te Gent volgt deze zienswijze niet en stelt dat enkel het nominale bedrag van de kapitaalvermindering belastbaar is. Wanneer we de zienswijze van het hof van beroep toepassen op hetzelfde cijfervoorbeeld komt dit neer op het volgende: de totale waarde van de vennootschap van Arthur is € 11.666.667 (30% weerspiegelt een waarde van € 3.500.000). Een evenredige berekening van de naheffing komt volgens het hof dan neer op het volgende: € 3.500.000 x (€ 6.000.000 / € 11.666.667) x 3%. Dit komt neer op een bedrag van € 54.000. Tussen beide berekeningswijzen zit aldus een verschil van € 46.000 (!).

De vraag blijft aldus: wat moeten we verstaan onder een ‘evenredige’ naheffing van de schenkbelasting? Heeft Vlabel het bij het rechte eind of moeten we rekening houden met de visie van het hof van beroep?

Het Hof van Cassatie schept duidelijkheid

Het Hof van Cassatie heeft in een recente uitspraak (13 december 2024, publicatie 14 januari 2025) definitief komaf gemaakt met bovenstaande discussie. Volgens het Hof moet een ‘evenredige’ naheffing geïnterpreteerd worden in die zin dat de schenkbelasting betaald moet worden op het bedrag waarmee het kapitaal wordt verminderd, in de verhouding dat de aan de begiftigde geschonken aandelen staan tot het totaal aantal aandelen in de vennootschap. Het Hof van Cassatie bevestigt hiermee uitdrukkelijk de zienswijze van het hof van beroep en die van de belastingplichtige. Hiermee komt een einde aan de onduidelijkheid van de afgelopen jaren.

Aarzel niet ons te contacteren bij eventuele vragen. Onze experten staan steeds voor u klaar.

Geschreven door Natalie Vanderstappen en Anneleen Lievens

  • This field is for validation purposes and should be left unchanged.