Centraal Register voor Bestuursverboden: nieuwe wet op komst

Vanaf 1 augustus 2023 treedt de nieuwe wet betreffende het Centraal register van bestuursverboden in werking. Dit register houdt bij aan welke functiehouders of kandidaat-functiehouders een bestuursverbod is opgelegd na een veroordeling. Overheden, notarissen en zelfs burgers kunnen vanaf dan eenvoudig nagaan wie in dit register werd opgenomen.

Voor wie op de lijst voorkomt is het verboden om een mandaat als bestuurder, zaakvoerder, commissaris, dagelijks bestuurder, lid van een directiecomité, directieraad of raad van toezicht, vereffenaar van een rechtspersoon of vertegenwoordiger van een bijkantoor uit te oefenen.

Het bestuursverbod – what’s in a name?

Een bestuursverbod is een straf die de rechter bij een veroordeling (bijvoorbeeld bij misdrijven zoals oplichting, diefstal, valsheid in geschriften, misbruik van vertrouwen, e.d.) aan functiehouders in een vennootschap kan opleggen. Het is de veroordeelde verboden om gedurende een periode van drie tot tien jaar, zowel rechtstreeks als onrechtstreeks, in België een mandaat binnen een vennootschap of vereniging uit te oefenen.

Een veroordeling als dader of medeplichtige voor bepaalde faillissementsmisdrijven en misbruik van vennootschapsgoederen kan zelfs aanleiding geven tot het algemeen verbod om een onderneming op te richten of verder te zetten. Dit is het zogenaamde ondernemingsverbod.

In de praktijk verliep de controle op de naleving van de verboden enorm stroef. Het ontbrak immers aan een centrale databank waarin deze verboden zijn opgenomen. Ondanks een bestuurs- of ondernemingsverbod kon men vaak toch nog een mandaat uitoefenen in een vennootschap of vereniging. Als contractspartij was u volledig onwetend en kon u dus zomaar handel drijven met malafide ondernemers of bestuurders.

Bestuursverboden in een centraal register

Om hieraan tegemoet te komen wenste Europa een overkoepelend systeem die de informatie omtrent bestuursverboden centraliseert. Alle lidstaten van de Europese Unie zullen een soortgelijk systeem invoeren, waardoor men eenvoudig kan controleren of een ander EU-land reeds een bestuursverbod oplegde.

In België wordt zo vanaf 1 augustus 2023 het Centraal register van bestuursverboden ingevoerd, dat alle in België opgelegde bestuursverboden registreert en bewaart en dat wordt bijgewerkt door de griffies van de hoven en rechtbanken.

Een aantal overheidsinstanties zoals politiediensten, het openbaar ministerie, griffies van de ondernemingsrechtbank of notarissen krijgen volledige toegang tot het register. Zij kunnen o.a. de naam van de veroordeelde natuurlijke persoon of rechtspersoon raadplegen, alsook de begin- en einddata van het bestuursverbod. Ook burgers kunnen het register raadplegen, weliswaar met een beperktere toegang, zodat zij zich kunnen beschermen tegen frauduleuze ondernemers of bestuurders.

Bijkomende verplichtingen

Overheidsdiensten worden verplicht om het register te raadplegen bij de neerlegging van een nieuwe benoeming en zullen deze neerlegging (en latere publicatie) weigeren indien de betreffende persoon in de databank werd opgenomen. De controle gebeurt ook bij de aanstelling van een nieuwe vaste vertegenwoordiger. Men wil natuurlijk voorkomen dat veroordeelde functiehouders in een rechtspersoon alsnog hun bestuursverbod proberen te omzeilen.

Bovendien moeten de bevoegde organen van de vennootschap, vzw, IVZW of stichting een bijkomende verklaring opstellen en ondertekenen, waarmee ze bevestigen dat er lastens de nieuw benoemde functionaris geen veroordeling tot een bestuurs- of ondernemingsverbod werd uitgesproken door een buitenlands rechtscollege. Deze verklaring moeten ze, samen met de vennootschapsakte houdende de benoeming van deze functionaris, neerleggen op de griffie van de ondernemingsrechtbank. Ontbreekt dergelijke verklaring, dan zal de griffie of de notaris dit moeten melden aan de bevoegde kamer van inbeschuldigingstelling. Via de gekoppelde registers kan men nagaan of er al dan niet sprake is van een buitenlands bestuursverbod.

U bent dus vanaf 1 augustus 2023 best aandachtig voor deze bijkomende formaliteit, zodat u de verklaring op een juridische correcte manier opstelt. Het is nu reeds duidelijk dat – wanneer de griffie bijkomende inlichtingen moet vorderen – dit vertragend zal werken, waardoor tevens de publicatie van de benoeming achterwege blijft. Dit zou wel eens nefast kunnen zijn voor de werking van uw vennootschap.

Het is nog even afwachten hoe de griffies in de praktijk zullen omgaan met deze nieuwe verplichting, maar we kunnen wel stellen dat de verklaring opnieuw een administratieve en niet onbelangrijke inspanning van u als bestuurder en/of aandeelhouder vraagt.

Alleen maar voordelen?

Bestuursverboden bleven te vaak dode letter omdat de controle erop ondermaats was. De wetgever wil burgers en bedrijven vandaag beter beschermen tegen malafide ondernemers en frauduleuze bestuurders. Iedereen moet kunnen nagaan wie al dan niet een bestuursverbod opgelegd kreeg. In dat kader is de bijkomende verplichte verklaring wellicht een goede zaak.

Bij de benoeming van een nieuwe functionaris binnen uw vennootschap kan u zich uiteraard steeds laten bijstaan door onze collega’s van (Para)Legal. Wij helpen u graag verder met het opmaken van de nodige verslaggeving en publicatieformulieren, alsook met het vervullen van de nieuwe bijkomende formaliteiten.