Organiseren sociale verkiezingen 2024: deel 3/4
Organiseert u de sociale verkiezingen van 2024 – misschien voor de allereerste keer zelfs – of wil u uw kennis nog eens opfrissen? In deze vierdelige reeks informeren we u over enkele belangrijke fases in de verkiezingsprocedure en geven we enkele handige tips & tricks mee. Schrijf u zeker in op onze nieuwsbrief om niets te missen.
In 2024 vinden de sociale verkiezingen opnieuw plaats. Uw medewerkers kiezen hun vertegenwoordigers in de sociale overlegorganen. Dit zijn het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) en/of de ondernemingsraad (OR).
Lees zeker ook deel 1 en deel 2 van onze nieuwsbrief om helemaal up-to-date te zijn.
Aan de hand van onze kalender en een praktisch stappenplan bent u al goed voorbereid op de sociale verkiezingen. U zal zien dat dag X-30 een belangrijke deadline is: de start van de ontslagbescherming.
Ontslagbescherming
De gewone en plaatsvervangende werknemersvertegenwoordigers van de OR en CPBW en de kandidaat-werknemersvertegenwoordigers genieten van een speciale bescherming tegen ontslag.
De ontslagbescherming is om verschillende redenen berucht:
- U weet ruim drie maanden lang niet welke werknemers tegen ontslag zijn beschermd;
- Er geldt in principe een ontslagverbod, zelfs voor ontslagen om dringende of economische reden;
- De beschermingsvergoedingen kunnen sterk oplopen (bv. bij werknemers met méér dan 20 jaar anciënniteit, kan dit 8 jaar loon bedragen).
De occulte periode
De ontslagbescherming start op dag X-30 terwijl de kandidatenlijsten ingediend kunnen worden tot dag X+35. Wie de kandidaat-werknemersvertegenwoordigers zijn, wordt dus pas bekend op dag X+35. Indien u als werkgever iemand ontslaat in deze periode van ruim twee maanden, loopt u het risico dat u – zonder dat u het weet – een beschermde werknemer ontslaat. Daarom wordt deze periode de occulte – of verdoken –periode tijdens de ontslagbeschermingsperiode genoemd.
Over een ontslag tijdens het eerste kwartaal van 2024, denkt u best twee keer na. Zelfs wanneer het een ontslag om dringende reden betreft!
Doet een werkgever een kennisgeving van een ontslag vóór de start van de beschermingsperiode (X-30), dan geldt de ontslagbescherming niet. De ontslaghandeling is hierin dus bepalend, en niet de effectieve einddatum van de arbeidsovereenkomst. Wel is het aangeraden om het ontslagdossier te onderbouwen, aangezien het ontslag kan worden betwist omwille van een link met een mogelijke kandidaatstelling.
Wie geniet bescherming?
Zodra de kandidatenlijsten gekend zijn, zal een deel van de werknemers beschermd blijven tegen ontslag. De belangrijksten zijn:
- de verkozen leden en plaatsvervangers van de ondernemingsraad en/of het CPBW;
- de vakbondsafgevaardigden belast met de opdrachten van het CPBW (in ondernemingen waar geen CPBW werd opgericht);
- de niet-verkozen kandidaten voor zover ze hun kandidatuur op een geldige wijze indienden, ze aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden voldoen en op de definitieve kandidatenlijst voorkomen.
Opgelet: ook voor de syndicale afvaardiging geldt een ontslagbescherming. De regeling wijkt echter af en is minder streng. Het leidt ons te ver om dit volledig toe te lichten in dit artikel. Neem gerust contact op met ons indien u hier vragen over heeft.
Wat houdt de bescherming in?
Werknemers die genieten van ontslagbescherming, kunnen niet worden ontslagen. Zelfs voor een ontslag om dringende reden of een ontslag om economische of technische redenen, moet u een strikte, voorafgaandelijke procedure respecteren.
Wanneer u een werknemer ontslaat die ontslagbescherming geniet, heeft deze werknemer in eerste instantie een zogenaamd “recht op re-integratie”. Dat houdt in dat de werknemer of zijn vakorganisatie de herplaatsing moet vragen en dit binnen de 30 dagen na de datum van de voordracht van de kandidaturen, dan wel 30 dagen na betekening van de opzegtermijn of het einde van de arbeidsovereenkomst.
De werkgever kan drie posities innemen:
- De werkgever weigert de herplaatsing en betaalt een beschermingsvergoeding;
- De werkgever weigert de herplaatsing en betwist de geldigheid van de kandidatuur van de ontslagen werknemer omdat hij rechtsmisbruik in hoofde van de werknemer kan aantonen. De werknemer stelde zich bijvoorbeeld enkel kandidaat om zijn ontslag te vermijden;
- De werkgever neemt de werknemer terug in dienst.
De beschermingsvergoeding bestaat uit twee delen. Het variabele deel is gelijk aan het loon voor de resterende gedeelte van het mandaat. Het forfaitaire gedeelte is afhankelijk van de anciënniteit van de werknemer en bedraagt twee tot vier jaar loon.
Een werknemer die zijn re-integratie niet vraagt, heeft enkel recht op de forfaitaire vergoeding van twee tot vier jaar loon, afhankelijk van zijn anciënniteit.
Een beëindiging van de arbeidsovereenkomst in onderling akkoord blijft wel mogelijk zonder juridisch risico, alsook een beëindiging wegens overmacht.
Einde van de ontslagbeschermingsperiode
De ontslagbescherming eindigt bij de volgende sociale verkiezingen (in principe in 2028), wanneer de nieuwe overlegorganen zijn geïnstalleerd. Gewoonlijk vindt de installatie plaats op de eerste vergadering van het overlegorgaan met de nieuwe verkozenen. Voor werknemers-kandidaten die noch in 2020, noch in 2024 werden verkozen, wordt de ontslagbescherming ingekort tot twee jaar.
Organiseren sociale verkiezigen 2024: hoe kunnen we u ondersteunen?
Van Havermaet begeleidt u zowel op juridisch als op HR-vlak doorheen alle fases van het organiseren van de sociale verkiezingen in 2024. U kan op ons beroep doen als sparringpartner of als volwaardig adviseur vanaf dag één. Zo kan u ervan op aan dat de procedure correct en vlot zal verlopen.
