Woning bij overlijden partner: wat zeggen de regels?

Help! Wist u dat de inwonende partner bij feitelijk samenwonenden geen bijzondere bescherming geniet wat betreft de gezinswoning? We leggen het u graag uit aan de hand van een voorbeeld!

Jean en Marie wonen al meer dan 15 jaar samen in de woning van Jean. Zij hebben beiden kinderen uit een eerste huwelijk en stellen zich de vraag wat er gebeurt wanneer Jean komt te overlijden. Ze wensen dat Marie na het overlijden van Jean in zijn woning kan blijven wonen. Na overlijden van beide partners, dient de woning bij overlijden van de partner bij de kinderen van Jean terecht te komen. Indien Jean en Marie niets regelen, bestaat het risico dat wanneer Jean overlijdt, zijn kinderen Marie uit de woning kunnen zetten. Bij feitelijk samenwonenden is er voor de inwonende partner namelijk geen bijzondere bescherming wat betreft de gezinswoning. Neem dus tijdig uw voorzorgen!

Wettelijk samenwonen of huwen

De beste bescherming voor de inwonende partner met betrekking tot de gezinswoning vloeit voort uit een huwelijk of een wettelijke samenwoning.

Indien Jean en Marie huwen, erft de langstlevende echtgenoot in principe het vruchtgebruik over de hele nalatenschap. Aangezien er kinderen uit een eerste huwelijk zijn, is dit mogelijk niet de wens van de partners. Hiervoor kunnen ze een clausule opnemen in het huwelijkscontract (valkeniersclausule), waarbij het erfrecht van de langstlevende beperkt wordt tot het vruchtgebruik op de gezinswoning. Indien het koppel zich daarentegen registreert als wettelijk samenwonend, erft Marie het vruchtgebruik over de gezinswoning bij het overlijden van Jean. Ook fiscaal heeft dit interessante implicaties. Marie betaalt namelijk als langstlevende partner geen erfbelasting over het aandeel in de gezinswoning dat zij erft. De blote eigendom van de woning bij overlijden van de partner die (in principe) naar de kinderen vererft, is wel belast met erfbelasting. In beide gevallen is Marie optimaal beschermd en kan zij na het overlijden van Jean zorgeloos in de woning blijven wonen. De kinderen van Jean kunnen Marie niet uit de woning zetten zonder dat zij hiermee instemt.

Testament Woning bij overlijden van de partner

Ingeval Jean en Marie zich niet registreren als wettelijk samenwonenden of geen huwelijk aangaan, kan Jean een testament opstellen waarin hij het levenslange of tijdelijke vruchtgebruik over de gezinswoning nalaat aan Marie. Uiteraard dient hij hierbij rekening te houden met de reserve van zijn kinderen. Ook in dit geval geniet Marie het fiscale voordeel dat zij geen erfbelasting verschuldigd is over het aandeel in de woning bij overlijden van de partner dat zij verkrijgt, aangezien ze al meer dan 3 jaar als feitelijk samenwonenden een gezamenlijke huishouding voeren.

Anderzijds, aangezien een testament eenzijdig herroepbaar is, bestaat het risico voor Marie dat Jean zijn testament herroept, waardoor het vruchtgebruik komt te vervallen. Jean kan er ook voor kiezen om Marie – in plaats van een vruchtgebruik – een tijdelijk of levenslang woonrecht toe te kennen via testament. Bij een verkoop komen de verkoopgelden integraal aan de kinderen toe.

Huurcontract

Een andere optie is het afsluiten van een huurcontract dat ingaat op het moment van overlijden van Jean. Wat betreft de termijn van het huurcontract, kan gekozen worden voor een bepaalde of levenslange looptijd. Marie zal in dit geval een huur moeten betalen Jeans kinderen die in verhouding moet zijn met de waarde van de woning.

Aankoopoptie

Tot slot kan Jean een aankoopoptie geven aan Marie. Bij overlijden van Jean heeft zij de mogelijkheid om de woning bij overlijden van de partner in vruchtgebruik of in volle eigendom aan te kopen. Hoewel de prijs in verhouding dient te zijn met de waarde van het betreffende pand, kunnen de partners vooraf een prijs bepalen. De kinderen van Jean worden hierdoor niet benadeeld vermits zij hun deel krijgen uitbetaald. Hierbij dient rekening gehouden worden met het feit dat bij overlijden van Jean erfbelasting verschuldigd is door zijn kinderen (3% tot 27%) en vervolgens 10% registratierecht indien Marie de woning bij overlijden van de partner overkoopt.

Bent u feitelijk samenwonend en is slechts één van uw beiden eigenaar van de woning? Neem dan tijdig uw voorzorgen! Kom gerust eens langs, wij bespreken graag al uw opties met betrekking tot de woning bij overlijden van een partner.